Dünyayı etkisi alan koronavirüsle mücadele hız kesmiyor. Yediden yetmişe herkesi etkileyen koronavirüs, anne adaylarında da büyük endişe yaratıyor. Anne adaylarının kafasında çok fazla soru var... Gebeler koronavirüsten nasıl etkileniyor? Anne karnındaki bebeğe virüs bulaşır mı? Virüs anne sütünden çocuğa geçer mi? Hamile kadınlar koronavirüsten korunmak için ne yapmalı? Anne adaylarının merak ettiği tüm bu soruları Sağlık Bilimleri Üniversitesi Öğretim Üyesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Özlem Evliyaoğlu Bozkurt TRT Haber için yanıtladı.

Gebeler koronavirüsten nasıl etkileniyor?

Bu virüs toplumdaki herkesi etkiledi. Bu gruplardan biri de gebeler. Aslında gebelerimiz çok endişeliler. Çünkü hem kendileri için hem de bebekleri açısından risk var mı diye düşünüyorlar. Gebelik dönemi, fizyolojik ve immünolojik değişimlerden dolayı enfeksiyon hastalıkları açısından riskli bir dönem. Bu nedenle enfeksiyonlar gebelikte ağır seyredebiliyor. Mesela gripten sorumlu influenza enfeksiyonları, hamileler ve yaşlılarda daha ağır seyrediyor. SARS ve MERS gibi diğer koronavirüs enfeksiyonları da gebelerde ağır seyretti. Fakat mevcut bilgilerimiz Covid-19’un gebeler açısından toplumdaki diğer bireylerden daha büyük bir risk oluşturmadığı yönünde. Ama yine de gebeler etkilenmiyor demek doğru değil. Çünkü eldeki bilgiler çok yetersiz. Üç-üç buçuk aylık bir süreçte Çin’den gelen veriler var... Hepsi gebeliğin son zamanlarına yakın hastaların doğumlarıyla ilgili. Erken gebelik döneminde ne oluyor bilmiyoruz. Ne zaman ki erken gebelikte bu enfeksiyonu geçirenler doğumlarını yapacaklar, ondan sonra diyeceğiz ki bu enfeksiyon gebelere çok da zarar vermiyor. Bunları söylemek için çok erken... Bu nedenle gebelerimizin tedbiren kendilerini riskli grupta kabul edip, maksimum koruma önlemleri konusunda hassas davranmalarında fayda var.

Gebelerin hangi belirtilere dikkat etmesi gerekiyor?

En sık görülen koronavirüs belirtileri yüksek ateş, öksürük, kas ağrısı, boğaz ağrısı ve halsizlik. Astım, kronik akciğer hastalığı, diyabet, hipertansiyon gibi rahatsızlığı olan veya bağışıklık sisteminde problem bulunan gebelerin yüksek risk grubunda olduğunu söyleyebiliriz. 

Anne karnındaki bebek koronavirüsten etkileniyor mu?

Çin’den bildirilen az sayıdaki vakalarda Covid-19’a bağlı zatürresi olan gebelerin kordon kanında ve anne sütü örneklerinde virüs izlenmedi. Bebeklerin hepsi canlı ve sağlıklı doğdu. Ama son günlerde, çok az sayıda bebekte de olsa virüsün, anne karnındaki bebeklere geçtiğine ilişkin bilgiler gelmeye başladı. Koronavirüslü doğan bir-iki bebek bildirildi. Ülkemizde ise şu an bildirilen bir vaka yok. O nedenle çok düşük oranda da olsa virüsün anneden bebeğe geçme riski var. 

Anne adaylarının bu süreçte rutin hamilelik kontrolleri için hastaneye gitmesi sakıncalı mı? 

Rutin kontrol zamanı gelen gebelerin takipte oldukları kliniklerle iletişime geçerek gereksiz vizitlerden ve çok acil durumlar dışında acil servislere başvurmaktan kaçınmalarını tavsiye ediyoruz. Gebeler bu dönemde kontrole gitmeden önce bağlı oldukları sağlık merkezini ya da hekimi arayıp ona göre gitmeliler. Elbette bir sorun varsa başvurudan kaçınmamaları gerekiyor. Bebek kötü durumda olabilir, anne Covid-19 korkusuyla hastaneye başvurmayabilir... Bu sefer de anne ve bebeğin başka sağlık problemleriyle karşı karşıya kalabiliriz. Tüm gebeler, polikliniklere girişte kovid semptomları açısından sorgulanıyor. 

Gebelere virüsten korunmak için hangi tavsiyelerde bulunulabilir?

Esas amaç, enfeksiyondan korunmak olmalı. Gebeler, bilinmeyeni çok olan bir virüse karşı kendilerini riskli durumda kabul edip, maksimum koruma önlemi almalılar. Sosyal izolasyonu mutlaka uygulamalılar. El temizliğine dikkat etmeliler. Ev içerisinde mümkün olduğunca dinlenmeye, evi sık sık havalandırmaya, grip ve benzeri semptomu olan evin diğer üyeleriyle yakın temasta bulunmamaya, havlu gibi özel eşyaları ayırmaya dikkat etmeliler. Ayrıca bol sıvı almaya, iyi yıkanmış taze sebze ve meyve yemeye, protein ağırlıklı beslenmeye, mümkün olduğunca ev yemekleri yiyip hazır gıdalardan kaçınmaya özen göstermeliler. Sigaradan her şekilde uzak durmalılar. İlaç ve vitamin desteklerini hekimlerine danışmadan kullanmamalılar. 

Covid-19 taşıyan anne adaylarının doğum işlemi nasıl olmalı?

Enfeksiyonu olan annelerde sezaryen ve erken doğum oranları fazla... Covid-19 enfeksiyonu olan gebeler doğum için geldiğinde genel sağlık durumu, eşlik eden semptom, bulgu ve hastalıkları açısından ilgili branş hekimlerince değerlendirilmeli ve doğum şekline öyle karar verilmeli. Bu kararda kadın doğum uzmanının yanı sıra anestezi, enfeksiyon, göğüs hastalıkları bölümlerinin de hasta ile ilgili görüşleri önemlidir. Bu hastalara Sağlık Bakanlığı tarafından önerilen koşullarda izole odalarda takip öneriliyor. Normal doğuma engel bir durum varsa veya solunum sıkıntısı nedeniyle acil bir durum söz konusuysa sezaryen düşünülebilir. 

Covid-19 anne sütünden bebeğe geçiyor mu? 

Anne sütünden bebeğe enfeksiyon geçmediği düşünülüyor. Doğum yapan ve enfeksiyonu olan 6 gebenin anne sütünde virüse rastlanmadığı bildirildi. Fakat emzirme işlemi anne ve yenidoğanın yakın temasını gerektirdiğinden emzirirken damlacık yoluyla bebeğe bulaşma ihtimali var. Bu nedenle gebe ve yenidoğanın durumuna göre kadın doğum ve pediatrinin birlikte karar vermesi gerekiyor. İzolasyon kararı alındığında anne sütünün hijyen kurallarına uyularak pompa ile sağılması ve bebeğe verilmesi uygun olur. Anne sütü, zengin içeriğiyle bebeğin gelişmesini ve hastalıklardan korunmasını sağlayan en mucizevi besin. Emzirmenin sağlayacağı faydalarla olası riskler kişiye özel değerlendirilmeli, emzirmenin faydalı olacağı düşünüldüğünde de genel hijyen ve korunma önlemleri alınmalı. Emzirmeden önce elleri yıkamak, emzirme sırasında öksürmekten mümkün olduğunca kaçınmaya çalışmak ya da maske kullanmak bu önlemler arasında sayılabilir.