•  Soru Sor

    Soru Sor

    Kişisel verilerin korunması kanununu okudum anladım (KVKK)
    GGüvenlik Numarası.

  • 0850 532 5 236 (CEO)
  • info@saglikiletisimplatformu.com
  • Sağlık İletişim Platformu
  • Hakkımızda
  • ONLINE MUAYENEHANE
  • Videolar
  • Bu Test Nerede Yapılıyor?
  • İletişim

Sağlık

  • Makaleler
  • Sağlık
  • Yetişkinlerde DEHB: Dikkat dağınıklığı mı, fark edilmemiş bir çocukluk hastalığı mı?

Yetişkinlerde DEHB: Dikkat dağınıklığı mı, fark edilmemiş bir çocukluk hastalığı mı?

  • Sağlık İletişim Platformu
  • 25
  • Sağlık

Yetişkinlerde DEHB: Dikkat dağınıklığı mı, fark edilmemiş bir çocukluk hastalığı mı?

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, yani DEHB, yalnızca çocuklara özgü sanılsa da araştırmalar bunun yanlış bir kanı olduğunu gösteriyor. American Psychiatric Association, çocuklukta DEHB tanısı alanların yüzde 60'ının belirtilerinin yetişkinlikte de sürdüğünü vurguluyor. 2024'te Lancet Psychiatry dergisinde yayımlanan kapsamlı bir analiz ise her 25 yetişkinden birinin DEHB belirtileri gösterdiğini ortaya koyuyor.

Bu bireyler çoğu zaman işleri erteleyen, odaklanmakta zorlanan, sabırsız ya da duygusal olarak dengesiz kişiler olarak etiketleniyor. Ancak bu davranışların arkasında, beynin dikkat ve dürtü kontrol mekanizmalarıyla ilgili farklılıklar olabilir. Tanı almadan geçirilen yıllar, kişinin kendine olan güvenini zedeleyip ilişkilerini ve kariyerini olumsuz etkileyebiliyor. Yine de geç kalmış bir tanı bile yaşamı yeniden yapılandırmak için güçlü bir başlangıç olabilir.

Bu noktada şu sorular önem kazanıyor:

  • Yetişkin DEHB’si nasıl anlaşılır?
  • Belirtiler nelerdir?
  • En önemlisi, geç kalınmış bir tanı hayatı nasıl etkiler?

Bu soruları Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Özalp Ekinci ile konuştuk.

{ilgili-metin-[{title}DEHB’li bireylerde sıkça düşük özsaygı, karamsarlık ve başarısızlık hissi görülür. Çünkü bu bireyler uzun yıllardır kendilerini yetersiz, kontrolsüz ve başarısız biri gibi algılamış olabilirler. Bu da hem iş yaşamını hem de sosyal ilişkileri ciddi şekilde etkiler. {title}{source}Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Özalp Ekinci{source}{theme}grey{theme}]}

Yetişkinlikte DEHB nasıl ortaya çıkar?

DEHB tanısının yalnızca çocuklukla sınırlı olmadığı artık biliniyor. Doç. Dr. Ekinci, bazı bireylerde bu belirtilerin yaşam boyu sürebileceğini belirtiyor:

"DEHB yani dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu yalnızca çocuklarda görülmez. Bu durum çocuklukta başlar ama yeterli tedavi alınmadığında ya da tedavi yarıda bırakıldığında yetişkinliğe taşınabilir."

Çocuklukta DEHB tanısı almamış bireyler, yetişkinlikte genellikle "dalgın", "düşüncesiz", "unutkan" ya da "sabırsız" olarak tanımlanıyor. Ancak bu etiketlerin altında nörobiyolojik bir farklılık yatabilir.

Ekinci bu bireylerin yaşadığı ortak hikayeyi şöyle özetliyor:

"Bana gelen birçok yetişkin şöyle diyor: 'Bir sürü şeye başlarım ama hiçbirini bitiremem.' Bu çok tipik bir ifade. Sıklıkla romantik ilişkilerde de dürtüsellik gözleniyor. Öfke kontrolü zorlaşıyor, pişmanlık duyulsa da aynı davranış tekrar edilebiliyor.

{dikey-video-27}

Hayatı yönetememek, zamanı planlayamamak, görevleri yarım bırakmak, motivasyonu çabuk kaybetmek, girişimlere başlayıp hızla vazgeçmek, dikkat dağınıklığı nedeniyle kitap okuyamamak ya da film izleyememek… Bu kişiler genellikle bir işe başlar ama sürdüremez."

Ekinci, herkesin yaşadığı dikkat sorunlarının DEHB anlamına gelmeyebileceğini de hatırlatıyor:

"DEHB'yi bir spektrum gibi görebilirsiniz. Denizin üst tarafında tanı var: Ağır, orta, hafif gibi. Bir de denizin alt tarafı var. Ona da biz DEHB ile ilişkili mizaç diyoruz. Bu çok yaygındır. Çocukken hareketliydim, çok konuşurdum, heyecanlı olurdum. Ama başka özellikler, sorumluluk duygusu gibi faktörler bu durumun hayatımı etkilemesini engelledi."

DEHB yalnızca dikkat sorunu değil

Yetişkinlikte DEHB, çoğu zaman depresyon, kaygı bozukluğu ya da madde kullanımı gibi sorunlarla birlikte seyrediyor. Yani tablo yalnızca dikkat sorunuyla sınırlı değil. Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Özalp Ekinci, bu bireylerin psikolojik yüklerinin sanıldığından çok daha büyük olduğunu vurguluyor. Çünkü yalnızca dikkatlerini toplamakta zorlanmıyorlar; yıllarca bastırılmış yetersizlik hissiyle de mücadele ediyorlar.

"DEHB’li bireylerde sıkça düşük özsaygı, karamsarlık ve başarısızlık hissi görülür. Çünkü bu bireyler uzun yıllardır kendilerini yetersiz, kontrolsüz ve başarısız biri gibi algılamış olabilirler. Bu da hem iş yaşamını hem de sosyal ilişkileri ciddi şekilde etkiler."

Fotoğraf: Getty

Tanı nasıl konur?

Peki, kişi kendisinde DEHB olduğundan şüpheleniyorsa ne yapmalı? Ekinci, tanı sürecinde testlerin değil, psikiyatristle yapılan görüşmenin esas olduğunu vurguluyor:

"DEHB tanısı bir ölçekle, dikkat testiyle ya da MR görüntülemesiyle konmaz. Mutlaka deneyimli bir psikiyatristle yüz yüze yapılan en az bir saatlik bir değerlendirme gerekir. Bu görüşmede kişinin çocukluk öyküsü, akademik geçmişi, dikkat düzeyi, dürtü kontrolü gibi birçok başlık incelenir."

Ayrıca internet üzerinden yapılan testlerle kendi kendine tanı koymanın da riskli olduğunu belirtiyor:

"Bazı bireylerde DEHB yoktur ama internetten anket bulup doldurarak kesin tanı koyduklarını düşünürler. Bu doğru tanı değildir. Ölçekler sadece yardımcıdır, tanı ancak uzman bir değerlendirme ile konur."

Tedavi mümkün mü?

Tanı konulduktan sonra en çok sorulan soru: "Tedavi var mı?" Ekinci bu konuda net konuşuyor:

"DEHB’nin birincil tedavisi ilaçtır. Bu bilimsel olarak da kanıtlanmış durumda. Elbette yalnızca ilaç yetmez; kişinin bir psikologla çalışması, günü planlamayı öğrenmesi, iş ve aile yaşamını yapılandırması için psikososyal destek alması da çok önemlidir."

Ancak her DEHB vakasında ilaç tedavisi şart değil:

"Daha hafif seyreden, hayatını düzenli bir şekilde sürdürebilen bireyler için psikoeğitim, planlama desteği, farkındalık geliştirme çalışmaları da etkili olabilir. Ama orta ve ağır vakalarda ilaçsız ilerlemek çoğu zaman zordur."

Toplumda DEHB tedavisinde kullanılan ilaçlara dair önyargı olduğunu belirten Ekinci, bu önyargıların kırılması gerektiğini söylüyor:

"Bilimsel olmayan kaynakların yönlendirmesiyle ilaçlardan korkmak büyük bir kayıp. Oysa DEHB ilaçları etkili ve güvenlidir. Elbette her hasta için kişiselleştirilmiş tedavi gerekir. Ama tedaviyle birlikte kişinin hayatında çok büyük ve olumlu değişimler yaşanabilir."

Ne zaman yardım alınmalı?

Belki de şimdiye kadar farkında olmadan sırtınızda taşıdığınız yükün adı DEHB. Belki yalnızca "dalgınlık" sandığınız şey, yıllardır adı konmamış bir farklılıktı. Peki, kişi bu belirtileri gösteriyorsa ne zaman yardım almak gerekir?

"Eğer kişi hayatını organize etmekte zorlanıyor, sosyal ve mesleki ilişkilerinde tekrar eden sorunlar yaşıyorsa, dikkatini veremediği için kendini eksik hissediyorsa mutlaka bir uzmana başvurmalı. Fark etmek, değişimin ilk adımıdır. DEHB ile yaşamak zorunda değiliz. Doğru destekle çok daha dengeli, üretken ve tatmin edici bir yaşam mümkün."
 

Webofisin 4
Webofisin 2
Webofisin 1
Webofisin 3
Webofisin 7
Webofisin 6
Webofisin 5

Doktorlarımızdan

  • Prof. Dr. Esra Eryaman

    Burun tipleri

    Burun tipleri

    Burun estetiği konusunda Türk cerrahlar son yıllarda fazlasıyla popülerdirler. Dünyanın çeşitli ülkelerinden rinoplasti için bize gelmektedirler. Güzel rinoplasti yapmamız, fiyatların daha uygun ol...

  • Prof. Dr. Bülent Hacıhamdioğlu

    Erken Ergenlik

    Erken Ergenlik

    Erken Ergenlik Nedir?Erken ergenlik, çocukların normalden daha erken yaşta ergenlik belirtileri göstermeye başlaması durumudur, genel olarak kız çocuklarında 8 yaşından, erkek çocukların...

  • Op. Dr. Sezin Saygı Özyurt

    Menopoz ve Premenopoz Nedir?

    Menopoz ve Premenopoz Nedir?

    Merhabalar güzel takipçilerim, Bu yazımda sizlere menopozdan bahsedeceğim. Menopoz bir kadının 12 aydan uzun süre adet görmemesi demektir. Bu doğal süreçte de olabilir. Ya da cerrahi nedenlerle...

  • Prof. Dr. Aygen Türkmen

    Hücresel Tedaviler Nelerdir?

    Hücresel Tedaviler Nelerdir?

    Hücresel tedaviler, hastalıkların tedavisinde kullanılan bir tıbbi yaklaşımdır. Bu tedavi türünde, hasta vücudundan alınan veya laboratuvar ortamında üretilen sağlıklı hücreler kullanılarak hast...

  • Prof. Dr. Esra Eryaman

    Otoplasti ile ilgili genel bilgiler...

    Otoplasti ile ilgili genel bilgiler...

    Otoplasti kulak kepçesine yapılan kozmetik bir operasyondur. Kulak şeklinde iki farklı deformasyon olabilir. Biri kulak kepçesi ve kafatası arasındaki açının 25 dereceden fazla olması, diğeri de ...

  • Prof. Dr. Ahmet Emre Süslü

    SORU CEVAPLARLA UYKU APNESİ TEDAVİSİ

    SORU CEVAPLARLA UYKU APNESİ TEDAVİSİ

    SORU 1: Uyku apnesi hastalığı nasıl tedavi edilir?CEVAP: Uyku apnesini cerrahi olarak ya da cerrahi dışı medikal tedavilerle tedavi etmek mümkündür. Hastalığın en etkin tedavisi PAP kısaltması i...

  • Prof. Dr. Esra Eryaman

    İŞİTME KAYBI ve İÇİNE KAPANIK ÇOCUK

    İŞİTME KAYBI  ve İÇİNE KAPANIK ÇOCUK

    İşitme kaybı erken teşhis edilmesi gereken bir belirtidir. Hafiften ağıra kadar derecelendirilebilir, doğuştan veya sonradan oluşabilir. Bebeklerde; çevreye ilgisizlik, konuşmayı öğrenmede g...

  • Op. Dr. Ömer Alp

    KOL AMELİYATI SONRASI YAPABİLECEĞİNİZ EGZERSİZLER

    KOL AMELİYATI SONRASI YAPABİLECEĞİNİZ EGZERSİZLER

    Tüp Mide Ameliyatı Sonrası Yapabileceğiniz EgzersizlerObezite cerrahisinin bir türü olan tüp mide ameliyatı sonrasında kilo vermek ve verilen kiloları korumak için sağlıklı beslenme alışkanlığını...

  • Prof. Dr. Alpin Güneri MD MSc

    Otoskleroz (Kulak Kireçlenmesi)

    Otoskleroz (Kulak Kireçlenmesi)

    Otoskleroz iç kulak dışında vücutta başka hiçbir kemik dokuda görülmez. Kalıtsal geçiş gösterir. Kadınlarda 2 kat daha sıktır. Otoskleroz yakınması olmasyan kişilerin % 10’ unda bulunur, buna...

  • Prof. Dr. Esra Eryaman

    Otoskleroz (kulakta kireçlenme)

    Otoskleroz (kulakta kireçlenme)

    Otosklerozda (kireçlenmede) orta kulak en küçük kemiği olan stapes tabanın kireçlenmesi, dolayısı ile, orta kulaktan iç kulağa ses iletiminin geçememesidir. Belirtiler - Kulaklardan birinde vey...

facebook

Sağlık İletişim Platformu

Sağlığınız için herşey

Sahibi ve Genel Yayın Yönetmeni
Bülent Ergan
Editör
Zafer Karaca
İletişim: 0850 532 5 236
(CEO)Sitedeki tüm harici linkler ayrı bir sayfada açılır.Sağlık İletişim Platformu harici linklerin sorumluluğunu almaz.

İrtibat Bilgileri

  • Marmara Teknopark Tübitak Gebze Yerleşkesi, 41400 Gebze/Kocaeli
  • 0850 532 5 236 (CEO)
  • info@saglikiletisimplatformu.com

Bülten Aboneliği

    Kişisel verilerin korunması kanununu okudum anladım (KVKK)

    saglikiletisimplatformu.com 2025, All Rights Reserved

    • Hakkımızda
    • ONLINE MUAYENEHANE
    • Videolar
    • Bu Test Nerede Yapılıyor?
    • İletişim